Od czego zacząć sprawę spadkową?

Każdy spadkobierca (tj. osoba, która dziedziczy po osobie zmarłej) powinien w ciągu 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy (tj. osoby pozostawiającej spadek), złożyć jedno z trzech oświadczeń:

1. przyjęcie spadku wprost – co oznacza, że spadkobierca przyjmuje wszelkie prawa, obowiązki i zobowiązania, które wchodzą w skład spadku (inaczej wszystkie długi i zyski),
2. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza– wówczas spadkobierca odpowiada również za długi spadkodawcy, ale tylko do ich wysokości. Wyjaśnię to na przykładzie dla lepszego zrozumienia:  w sytuacji, kiedy po śmierci ojca córka jest jedynym spadkobiercą majątku o wartości 40 tysięcy złotych i wkrótce wychodzi na jaw, że osoba zmarła miała dodatkowo 100 tysięcy złotych długu. Wówczas córka odpowiada za zadłużenie ojca tylko do kwoty 40 tysięcy, czyli do równowartości odziedziczonego majątku,
3. odrzucenie spadku – spadkobierca, który odrzucił spadek, jest wyłączony z dziedziczenia.

Co istotne, w przypadku niezłożenia oświadczenia (w ciągu 6 miesięcy) przyjmuje się, że spadek zostaje przyjęty wraz z dobrodziejstwem inwentarza.

Czy postępowanie w sprawach spadkowych jest niezbędne?

Należy wskazać, że przeprowadzenie postępowania spadkowego nie zawsze jest wymagane. Powinno się przeprowadzić takie postępowanie tylko wtedy, kiedy w skład majątku po zmarłym wchodziły nieruchomości, pieniądze na rachunkach bankowych, samochód, których spadkodawca był właścicielem. Pamiętajmy o tym, że pomimo bycia spadkobiercą, bez stwierdzenia nabycia spadku nie można rozporządzać majątkiem zmarłego.

Stwierdzenie nabycia spadku – krok po kroku

Bardzo istotną kwestią jest potwierdzenie zostania spadkobiercą. Można to zrobić na dwa sposoby:

1. przez Sąd – składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku,
2. przez notariusza – uzyskując akt poświadczenia dziedziczenia.

Ad 1

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może złożyć każda osoba, która uważa się za spadkobiercę albo posiada określony interes prawny (mowa tutaj przede wszystkim o wierzycielach spadkodawcy). Przedmiotowy wniosek składa się w sądzie rejonowym w wydziale cywilnym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Prawo do zgłoszenia wniosku nie ma ograniczeń czasowych tj. nie ulega przedawnieniu ani nie wygasa. Jednak stwierdzenie nabycia spadku nie może nastąpić wcześniej niż przed upływem 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy.

We wniosku należy wskazać wszystko, co jest wiadome na temat istnienia lub nieistnienia osób mogących być spadkobiercami, lub o testamentach spadkodawcy. Do wniosku należy dołączyć odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy, odpis skrócony aktu urodzenia (dotyczy osób, które nie zmieniały nazwiska na skutek zawarcia związku małżeńskiego) lub aktu małżeństwa (dotyczy osób, które zmieniły nazwisko na skutek zawarcia związku małżeńskiego) wnioskodawcy, jeżeli jest spadkobiercą, oryginał testamentu (jeżeli został sporządzony) albo wskazanie miejsca i osoby posiadającej oryginał dokumentu, jeżeli testament został sporządzony w formie aktu notarialnego – wszystkie znane dane, jak dzień i miejsce sporządzenia, dane notariusza oraz repertorium i numer aktu notarialnego. Należy również dołączyć oryginał aktu zgonu. Pamiętajmy również o dowodzie uiszczenia opłaty sądowej (100 zł) oraz opłaty za wpis w Rejestrze Spadkowym (5 zł).

Na koniec Sąd wzywa wnioskodawcę oraz wszystkie osoby, które mogą być spadkobiercami i przeprowadza posiedzenie. Następnie wydaje postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Ad 2

W przypadku gdy spadkobiercy są zgodni i nie ma przeciwwskazań formalnych, możliwe jest załatwienie sprawy w formie notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia, w dowolnej kancelarii notarialnej. Efekt jest taki sam jak prawomocne postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku. Do kancelarii notarialnej muszą przyjść wszyscy, którzy mogą być brani pod uwagę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi.