Możliwości rozwiązania stosunku pracy

Zacznijmy od tego, że wypowiedzenie składa jedna strona (pracownik lub pracodawca) i nie jest wcale wymagana zgoda drugiej strony. Najważniejsze, by wypowiedzenie było przedstawione na piśmie i opatrzone podpisem (podpisem elektronicznym lub zwykłym). Dotyczy to umów zawartych na czas nieokreślony, określony a także próbny.

W związku z powyższym wyróżniamy następujące możliwości zakończenia stosunku pracy:

• na mocy porozumienia stron,
• bez wypowiedzenia (bez zachowania okresu wypowiedzenia),
• za wypowiedzeniem (z zachowaniem okresu wypowiedzenia),
• wygaśnięcie stosunku pracy,
• zgodnie z upływem czasu, na który umowa została zawarta.

Z wyjątkiem zakończenia się umowy z upływem czasu lub wygaśnięcia stosunku pracy, może być zastosowany okres wypowiedzenia umowy. Na pracodawcę nałożony jest obowiązek wystawienia pracownikowi świadectwa pracy (w dniu rozwiązania umowy).

Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron

Jest to zdecydowanie najszybsza i najkorzystniejsza (dla stron) forma wypowiedzenia umowy o pracę. Pracodawca i pracownik muszą dojść (tylko i aż) do porozumienia w kwestii rozwiązania umowy, a w wypowiedzeniu nie trzeba podawać przyczyny tej decyzji. Wspólnie ustalany jest czas zakończenia umowy. Po podpisaniu dokumentu żadna ze stron nie ma możliwości odwołania się do sądu pracy, a pracownika nie obowiązuje ochrona przed rozwiązaniem umowy (np. osoba w wieku przedemerytalnym czy kobieta w ciąży).

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

Innymi słowy, jest to natychmiastowe zerwanie współpracy. Wypowiedzieć stosunek pracy można:

1. bez winy pracownika (w przypadku długotrwałej usprawiedliwionej nieobecności w pracy lub długotrwałej choroby pracownika) i musi trwać:

– dłużej niż trzy miesiące, jeżeli pracownik zatrudniony był krócej niż pół roku,

– dłużej niż czas pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące (pracownik był zatrudniony co najmniej pół roku lub niezdolność do pracy związana jest z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową),

2. z winy pracownika (tzw. zwolnienie dyscyplinarne) z powodu:

– utraty uprawnień koniecznych do wykonywania zawodu (np. utrata prawa jazdy, gdy pracownik zatrudniony był jako kierowca),

– popełnienia przez pracownika przestępstwa, które zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem i uniemożliwia pracę,

– ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (np. stawianie się do pracy pod wpływem        alkoholu czy narkotyków).

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem

Okres wypowiedzenia umowy jest przede wszystkim czasem pomiędzy złożeniem wypowiedzenia a rozwiązaniem stosunku pracy. Niekiedy pracodawcy przystają na skrócenie czasu wypowiedzenia  lub decydują się na zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Pracodawca, który chce zwolnić pracownika na umowie o pracę na czas określony lub próbny, nie ma obowiązku argumentowania swojej decyzji. Dużo trudniejszym zadaniem jest zwolnienie osoby na umowie na czas nieokreślony – pracodawca musi podać przyczyny wypowiedzenia i uargumentować powód swojej decyzji. Powinien być on konkretny, zgodny z prawdą i przedstawiony w zrozumiały sposób (np. likwidacja stanowiska pracy).

Pracownik, który uważa, że otrzymane wypowiedzenia było bezpodstawne, ma prawo odwołać się do sądu pracy. Organ ten może nakazać pracodawcy, aby przywrócił pracownika do pracy albo wypłacił odszkodowanie.

Okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony i określony zależy od tego, jak długi był czas zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• dwa tygodnie – przy zatrudnieniu poniżej sześciu miesięcy,
• miesiąc – przy zatrudnieniu powyżej sześciu miesięcy, ale mniej niż trzy lata,
• trzy miesiące – zatrudnienie powyżej trzech lat.

Rozwiązanie umowy o pracę bez żadnej inicjatywy stron

W niektórych sytuacjach rozwiązanie stosunku pracy następuje bez inicjatywy żadnej ze stron. Przede wszystkim są to następujące sytuację:

• kończy się umowa o pracę, która zawarta została na czas określony i nie ma chęci stron, aby została przedłużona. Umowa w takim przypadku samoczynnie wygasa – wraz z upływem terminu, na jaki została zawarta,
• wygasa stosunek pracy– w przypadku śmierci pracownika lub pracodawcy.

Nie zgadzam się z wypowiedzeniem umowy o pracę – co robić?

Wypowiedzenie umowy o pracę musi odbywać się na zasadach zgodnych z Kodeksem pracy. Pracownik, który uważa, że został niesłusznie potraktowany lub nie zgadza się powodem zwolnienia, ma prawo do odwołania się. Wniosek należy skierować do sądu pracy, w ciągu 21 dni od otrzymania wypowiedzenia.